Sinds 15 jaar organiseert de werkgroep Kunst en Geloof van de Protestantse Gemeente jaarlijks een tentoonstelling waarin rond een thema werken van mensen worden geëxposeerd in de Vredeskerk en De Beuk. Was het thema het eerste jaar nog ‘Kunst en Geloof’, daarna volgden exposities met thema’s als licht, verwondering, verstilling, onderweg en aarde. De thema’s zijn vaak breed en laten alle ruimte voor eigen invulling. Soms zijn de thema’s voor mensen goed te koppelen aan religie en zingevingsvragen. Het ene thema leent zich daar beter voor dan het andere. Soms vindt een deelnemer een thema te ruim, maar zegt een ander het juist fijn te vinden dat hem of haar geen beperkingen worden opgelegd.  Dit jaar is het thema VREDE. (Het had in deze zorgelijke tijden even goed het thema VRIJHEID kunnen zijn).

De bedoeling is steeds vooral geweest om de Vredeskerk en De Beuk een inspirerende plek van ontmoeting te laten zijn, niet alleen op de zondagmorgen, maar ook op andere momenten in de week, bijvoorbeeld door de ontmoeting van ‘geloof’ en ‘kunst’, in alle mogelijke vormen. Dat kunnen concerten zijn, maar dus ook exposities rond een bepaald thema. Veel mensen hebben de afgelopen jaren hun best gedaan om bezoekers te laten genieten van mooie werken. Vele anderen hebben de gelegenheid te baat genomen om een kijkje te nemen in de Vredeskerk. Wij hebben in de werkgroep de ervaring dat er bij Kunst en Geloof mensen de Vredeskerk binnenliepen die in de nabije omgeving wonen en die nog nooit in het gebouw geweest waren. Ze zijn dan vaak verrast door de schoonheid en de plek van dit gebouw.

Kunst en Geloof heeft in ieder geval geresulteerd in veel ontmoetingen en gesprekken. Ik merkte dat het ook vragen kon oproepen. Wat is Kunst? En wat is nou precies de relatie tussen Kunst (of kunst met een kleine letter) en geloof? Er waren soms ook reacties in de trant van: “wat heeft dit nou met het thema te maken?” Of: “wat heeft dit werk met kerk en geloof te maken?” Maar misschien is dat dan ook wel goed, dat er vragen zijn, en dat je met elkaar rond die vragen in gesprek gaat! Kunst in de breedste zin van het woord, allerlei expressieve en creatieve uitingen. Ze kunnen ook schuren! Maar dat mag.

Kunst in de kerk? Waarom niet? De kunst heeft vanouds veel aan de kerk te danken! Heel veel kunst was vanouds kerkelijke kunst. In latere tijden zijn kunst en kerk/geloof veel meer tegenover elkaar komen te staan! Dat is de laatste decennia aan het veranderen. “De kunstenaar is der kerk natuurlijke bondgenoot”, schreef lang geleden al de Amsterdamse dominee Kleijs Kroon. Kunst en Geloof zijn bondgenoten. Iemand noemde Kunst en Geloof letterlijk “twee verwante zielen!” Beide komen ze voort uit een ‘geraakt zijn…’, leven ze van ‘aanblazing’ en ‘ingeving’, geven ze zicht op een ‘andere werkelijkheid’, geven ze stem aan wat misschien met woorden niet kan worden gezegd, geven ze kleur en klank aan verwondering, aan ons diepste vertrouwen en hoop, aan onze diepste emoties en waarden en zorgen om de wereld waarin wij leven.

In onze tijd worden kunst, cultuur, en ook geloof door bepaalde groepen in de samenleving overbodig genoemd, luxe zelfs. Daar zouden we zogenaamd op kunnen besparen. Misschien omdat geloof en kunst ook heel kritisch kunnen zijn naar de bestaande orde. Daarom worden gelovige mensen en kunstenaars in dictaturen vaak monddood gemaakt of erger. Laten wij blij zijn met wat kan. Dat we in vrede en vrijheid deze ‘twee verwante zielen’, kunst en geloof, aan het woord kunnen laten komen.

Namens de werkgroep Kunst en Geloof,

André Vlieger