December 2024
Uit de landelijke Raad van Kerken:
Naar aanleiding van de gewelddadige gebeurtenissen in Amsterdam in de voorbije maand gaf de Raad van Kerken in Nederland een verklaring uit (zie raadvankerken.nl). Daaruit de volgende alinea:
‘Wij staan en bidden voor een Nederland dat zijn joodse inwoners beschermt en waarin de waardigheid van iedere mens wordt gerespecteerd. Verschil van opvatting of achtergrond mag niet leiden tot achterstelling of al helemaal niet tot geweld, verbaal of fysiek. Vanwege de oorlog in Gaza lopen ook in Nederland de spanningen hoog op. Maar geweld lost niets op. In samenwerking met joden en moslims blijft de Raad van Kerken zich inzetten voor een respectvolle omgang en dialoog in ons land.’
(Coen Wessel, algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland)
Uit de plaatselijke Raad van Kerken:
Advent- Advent is de tijd van hoopvol verwachten. Dat geldt ook van de oecumenische beweging. Gelukkig is de oecumene in onze geloofsgemeenschappen niet tot stilstand gekomen. Integendeel, dit keer veel oecumene. We staan op de drempel van een belangrijk oecumenisch jaar (Nicea 2025 – zie het artikel verderop) en plaatselijk gonsde het van de activiteiten in de afgelopen maanden. In september werd met veel belangstelling de Vredeslezing gehouden in de Bussel. In oktober was er een thema-avond over oecumene: veel belangstelling en goede gesprekken. Een helder verslag vindt u verderop van de hand van ons gemeentelid Ger Dullens. Voorts waren er drie avonden van de Leeskring Tomáš Halík, De namiddag van het Christendom. Mevr. Lia Rijbroek-van de Heijkant van de Catharina-parochie schreef een inspirerende impressie. We hopen met u in het nieuwe jaar het spoor van Nicea 2025 te volgen. Mogen we op uw gebed en deelname vertrouwen?
Nicea (1) Oecumene en Sinterklaas.
Wat hebben die in vredesnaam met elkaar te maken? We staan op de drempel van een belangrijk oecumenisch jaar. In het komend jaar 2025 is het 1700 jaar geleden dat in Nicea (nu Iznik, in de buurt van de Turkse stad Istanbul) een grote kerkvergadering plaatsvond, een concilie. Het eerste oecumenische concilie. In onze tijd zijn christelijke kerken wereldwijd en ook in ons eigen land (ook in Oosterhout) op zoek naar een sterkere onderlinge verbondenheid en eenheid. Dit verlangen noemen we oecumene.Dat woord is afkomstig uit de Griekse taal en betekent zoveel als ‘overal waar huizen staan’, anders gezegd: de (in die tijd) gehele bewoonde wereld. In Nicea kwam in het jaar 325 het eerste oecumenisch concilie bij elkaar: een vergadering van vertegenwoordigers (van vooral bisschoppen) uit alle windrichtingen. Dat was iets nieuws. De vergadering was bijeengeroepen door keizer Constantijn. Hij kreeg in het Romeinse rijk te maken met een groeiende groep christenen. Dat kon een bedreiging zijn voor de eenheid in zijn grote rijk. Om eenheid te scheppen en te bewaren riep hij niet ver van de hoofdstad een concilie bij elkaar. Onder de talrijke aanwezigen was ook de ook bij ons bekende bisschop van Myra, St. Nicolaas.
Wat speelde er zo op die vergadering? Drie zaken:
1. het gesprek over wat christenen samenbindt
2. Het onder woorden brengen wat ons met elkaar verbindt
3. Hoe kunnen we dit geloof samen vieren.
Samengevat: samen beraden, samen getuigen, samen vieren. Thema’s die ook in onze tijd een belangrijke rol spelen. Kan zo’n vergadering van 1700 jaar geleden nog iets voor ons betekenen? Allereerst kan de aandacht voor Nicea (een jaar lang) een nieuwe impuls betekenen voor de plaatselijke oecumene, het gesprek tussen rooms-katholieken en protestanten en nog ruimer, voor de hele stad: een streven naar verbondenheid in een tijd van polarisatie. Voor de kerken een zoektocht naar gemeenschappelijk geloof, hoop en liefde beleven. Om dit gesprek op gang te brengen heeft de Katholieke Vereniging voor Oecumene (KVO) een brochure uitgegeven, geschreven door de hoogleraar Peter Nissen (zie oecumene.nl). In Nicea kwam ook geruzie binnen de christelijke wereld ter sprake, rond de vraag wie Jezus was: mens of van goddelijke afkomst. Arianen stonden tegenover volgelingen van de Athanasius, de bisschop van Alexandrië. De gemoederen liepen hoog op. Er vielen zelfs klappen. De orthodoxe St. Nicolaas deelde een stevige kaakslag uit aan een Ariaan. Hij werd van het concilie verwijderd, maar de legende vertelt dat Jezus en Maria hem opzochten en hem weer in eer herstelden. Wat leverde Nicea op? Uit het geloofsgesprek groeide de tekst van de Geloofsbelijdenis van Nicea, die tot op vandaag in alle christelijke kerken wordt beleden en men kwam overeen gemeenschappelijk Pasen te vieren En voor Constantijn betekende het concilie dat de eenheid binnen zijn rijk (voorlopig) was gered.
De kerken wereldwijd gedenken en vieren Nicea 2025 in het komende jaar, vooropgegaan door de Wereldraad van Kerken, paus Franciscus, patriarch Bartholomeus, de Raad van Kerken in Nederland, de Katholieke Vereniging voor Oecumene en de plaatselijke kerken blazen hun partijtje ook mee. In het komende jaar zullen voorgangers uit de verschillende kerken en kloosters van Oosterhout maandelijks in een column aandacht geven aan Nicea 2025 en wat de Geloofsbelijdenis, dat oude geloofsdocument ons nog te zeggen heeft. We hopen dat u nieuwsgierig bent geworden naar wat er volgt.
Thema-avond ‘Oecumene‘
Gevarieerd bezoek aan avond oecumene
Tientallen leden van de Catharinaparochie keken samen met de leden van de gemeenschap Chemin Neuf en van onze eigen PGO vorige maand naar een film over Welcome to Paradise, een christelijk jeugdfestival in Portugal van vorig jaar. Chemin Neuf Nederland organiseerde deelname vanuit ons land. De filmvertoning vormde de basis voor een gesprek over oecumene.
De film belichtte vier verschillende verschijningsvormen van de samenwerking van kerken. De klassieke rooms-katholieke vorm was die van de absorptie: Wij zijn de ware kerk en de rest mag bij ons binnenkomen. Ds. Bernadette de Groot, die de discussie na de film leidde, zette ze op een rij. Een tweede vorm is die van geestelijke eenheid: in God zijn wij allen een. Dat geeft hoop maar maakt ook passief. In een derde vorm is er wel actieve samenwerking met behoud van de eigen identiteit. De meeste aandacht in de discussie ging uit naar de vierde vorm: Eenheid door bekering van de kerk. Daarin willen we allemaal hetzelfde en zullen we allemaal meer naar elkaar toegroeien.
De deelnemers aan de discussie waren niet alleen hoopvol, er zijn immers in Nederland ook nog veel obstakels op de weg naar echte oecumene. Maar het was plezierig er met een gemengd gezelschap een avond over te praten.
De basis van de discussie bleef beperkt tot de film over het jeugdfestival. De ooit in Nederland (in 1948) opgerichte Wereldraad van Kerken kwam niet ter sprake. Deze nu in Genève gevestigde organisatie omvat 352 kerken, waaronder die van Oekraïne.
Ger Dullens
Bijeenkomsten rond het boek van Tomáš Halík
De Namiddag van het Christendom.
In drie bijeenkomsten hebben leden van het oecumenisch overleg van de PGO en de werkgroep “ZIJ” van de Catharina parochie zich bezig gehouden met het boek van Halík. De gesprekken die gevoerd werden zijn niet zo snel samen te vatten, daarmee zou ik de intensiteit van de uitwisseling te kort doen. Wat mij en velen goed deed was de eerlijke dialoog die ruimte kreeg. Er was tijd en aandacht om naar elkaars inbreng te luisteren.
De titel van het boek ‘De namiddag van het Christendom’ suggereert in eerste instantie dat voor het Christendom het einde nadert. Halík keert deze gedachte en brengt naar voren dat in het Christendom de nieuwe dag begint met de avond en de nacht, die opgaat naar het licht van de morgen. Voor een meer volwassener elan is nodig dat binnen de kerken De leden ‘zoekers zijn met de zoekers’ naar de zin van leven en dat de vragen van de mensen van nu geïntegreerd worden. Een kerk onderweg die in beweging blijft en de tekenen van de tijd verstaat. Zo wordt ze een school voor het leven, waar ruimte is voor de uitwisseling van de rijkdom van religieuze tradities en de vele ervaringen die kerken en haar leden met zich mee brengen.
Voor een goede toekomst van het Christendom, stelt Halík, is het eveneens van betekenis als er meer aandacht is voor de noden van de wereld of zoals Paus Franciscus het noemt ‘kerk als veldhospitaal’. Herkennen van religieuze ervaringen, spirituele vorming, oecumene en aandacht voor de noden van de wereld zullen de bouwstenen zijn waarmee een nieuwe dag voor het Christendom kan aanbreken. Wat zou het mooi zijn als er met die bouwstenen een gemeenschappelijk huis gebouwd wordt waar iedereen welkom is.
We gingen naar huis met hoop in ons hart en dankbaarheid naar de inleiders van de avonden.
Lia Rijbroek-van den Heijkant